In de week waarin we in Nederland en België zijn opgeschrikt door de aanslag op Peter R. de Vries, kan ik hier in mijn inspiratiemail niet aan voorbij gaan. Ik merk dat het me raakt en ik voel de onrust die het veroorzaakt. Ik vraag me vooral af hoe hij dit kan overleven en denk aan zijn dierbaren die met zoveel onduidelijkheid te maken hebben. Het is rauwe rouw. Het is verwarrende rouw. Want hoe rouw je als je niet weet waar je om te rouwen hebt? Hoe moet je je dan voelen? Het kan maar zo zijn dat jij ook met zoveel onduidelijkheid te maken hebt of hebt gehad en dat je daardoor weet hoe het voelt.

Bij ieder verlies komen we meerdere andere verliezen tegen

Naast mijn gedachten aan zijn dierbaren, zie ik ook wat er met “ons” gebeurt als samenleving. Wat we nu collectief voelen, raakt iets wat we allemaal bij ieder verlies tegenkomen. Bij ieder verlies komen we namelijk meerdere andere verliezen tegen. Je hoort het nu veel in de media: het is een aanslag op de rechtsstaat, het is een aanslag op de vrije journalistiek. We verliezen het idee dat Peter R. de Vries onderdeel zal blijven van journalistiek Nederland. We verliezen een gevoel van veiligheid, we verliezen een gevoel van vertrouwen in de goedheid van de mens en ook verliezen we het gevoel van rechtvaardigheid. Want niets zal deze aanslag ooit recht kunnen zetten.

Het besef dat je veel meer verliest dan je dierbare helpt veel van mijn klanten. Want al je gevoelens zijn soms niet te plaatsen en op deze manier is het beter te duiden waar wat nou precies vandaan komt. Als je een ouder hebt verloren dan mis je veel meer dan alleen je ouder. Het is ook de zekerheid van het ontvangen van onvoorwaardelijke liefde die je verliest, iemand bij wie je altijd terecht kon die je verliest, iemand die jou door-en-door kende die je verliest. En ook kennis over “vroeger”, over je familie, een vraagbaak, ook dat verlies je. Het is een domino-effect.

Ze begreep niet waarom ze zo enorm veel impact voelde

Zo verliezen we allemaal meerdere dingen. Wat dat precies is, is volledig afhankelijk van jouw band met je dierbare. Voor veel mensen betekent het verlies van een dierbare ook het verlies van een toekomstbeeld. Hier had ik laatst een mooi gesprek over met een klant. Ze verloor haar beste vriendin, met wie ze al sinds haar kinderjaren bevriend was geweest. Ze begreep niet waarom ze zo enorm veel impact voelde van dit verlies. Ze had immers een lieve vriend en een gezin. Toch lukte het haar niet om “de draad van het leven weer op te pakken.”

Ik legde haar uit dat ze de draad niet op hoefde te pakken, maar dat ze mocht leren om verder te gaan met haar leven. Dat zijn twee verschillende dingen; je erkent hiermee dat het leven is veranderd. Net doen of alles normaal is, helpt je niet. Ik vroeg door over de rol van haar vriendin in haar leven en ze bleken dagelijks te bellen met elkaar. En dat niet alleen: ze gingen samen vaak op pad en één keer per jaar gingen ze samen op reis. Ze kende haar vriendin al veel langer dan ze haar vriend kende. Ze was de stabiele factor in haar leven.

Als de toekomst leeg voelt, dan voelt het leven leeg

Het spreekt voor zich dat haar vriendin ook onderdeel uitmaakte van haar toekomst. Hoe vreemd het ook klinkt met een gezin, haar toekomst voelde leeg zonder haar vriendin, het gat was groot. En als de toekomst leeg voelt, dan voelt het leven leeg. Proberen de draad van het leven weer op te pakken heeft dan niet zoveel zin. De draad van een lege toekomst. Wat nodig was, was allereerst erkennen hoe groot de impact was van het verliezen van haar vriendin en het niet wegpraten. Op het moment dat dat er mocht zijn, kwam de ontlading van alle verdriet dat ze had opgekropt.

Rouwen is echt doorléven, doorvoelen van wat het met je doet. Dan kun je langzaam maar zeker een nieuw toekomstbeeld vormen en een hernieuwde zin in het leven vinden. Zie wat het domino-effect is van het verliezen van jouw dierbare. Wie of wat heb je nog meer verloren? Praat het niet weg, rouw is niet te rationaliseren. Je steeds meer bewust worden van alles wat je verliest, helpt je om daar een nieuwe vorm in te vinden. Net zoals we nu als samenleving een vorm aan het vinden zijn om met al onze verliezen te leren leven.

Was jij je bewust van al je verliezen voor je deze blog las? Of ben je je er nu beter van bewust? Wil je het hieronder met me delen?