“Het lijkt wel of ik gek word, ik functioneer gewoon niet meer. Ik vergeet alles, de tijd vliegt voorbij en ik kan het niet opbrengen om er voor iemand anders te zijn.” Zo somde een klant laatst samen hoe ze zich voelt na het verlies van haar grote liefde. Radeloos. Ze is niet de enige die zich zo voelt. Zodra we in de overlevingsstand gaan, functioneren we compleet anders dan we ooit deden.

Van alleen maar op de bank tutteren gaat ze zich niet beter voelen

Zo zag ik gisteren ook Fia weer, mijn oud-collega over wie ik deze blog schreef. Fia is ziek en heeft niet lang meer te leven. Al zolang ik haar daarover spreek, stoeit ze met haar plek te vinden in de wereld waarin ze leeft. Er is niemand meer die iets van haar verwacht, zijzelf ook niet meer. Maar van alleen maar op de bank tutteren gaat ze zich niet beter voelen, ze wil van betekenis kunnen zijn. “Ik wil nog wel iedere dag iets doen waarvoor ik aan m’n touwen moet trekken”, zegt ze. En nu is er een kentering in hoe ze zich voelt en wat er bij haar gebeurt. De wereld die ze achterlaat moet weten hoe dat werkt, via mij, en we filosoferen er samen op verder.

Nu ze verder achteruitgaat, merkt ze dat ze niet alleen fysiek inlevert, maar ook haar hersens en haar hart lijken te “krimpen”. Ze heeft minder te geven, is minder geïnteresseerd en moet veel harder werken om haar eigen proces en het proces van de mensen waarvan ze houdt, samen te laten lopen. Alsof haar cocon een hardere schil krijgt. Een taai en eenzaam pad omdat ze best wil delen, maar tegelijkertijd ook denkt “laat maar zitten, ik kruip wel onder mijn dekentje en tutter een beetje”.

Het rolt heel hard over haar hart

“Het is op een hele rare manier afscheid nemen van mezelf”, zegt ze als ik praat over rouw en dat dit erbij hoort. Ze is er zelf nog niet uit, het woord rouwen voelt voor haar niet passend. Hoe dan ook was ze er niet op voorbereid om stukjes van zichzelf in te leveren. Inleveren van mobiliteit en energie, ja dat wel, maar niet van humor, scherpte of interesse in anderen. En dat rolt heel hard over haar hart.

Afscheid betekent dat we niet alleen afscheid nemen van onze dierbaren of in Fia’s geval, van het leven, het betekent onherroepelijk ook dat we afscheid nemen van stukjes van onszelf. Een verlies is nooit één verlies. We verliezen altijd meer; zingeving, toekomstbeeld, en ook het beeld dat we van onszelf hebben.

Dieper dan dit kun je niet gaan

Het is alsof de sluier van de rouw over je oude zelf heen trekt. De rouw bedekt wie je was en is nog niet klaar om te onthullen wat er gaat komen. Je bent in niemandsland, je hangt tussen het ene en het andere in. Balancerend als een koorddanseres, hard proberend evenwicht te houden, terwijl je niet kunt vallen, want dieper dan dit kun je niet gaan. Overleven.

Langzaam vervaagt de persoon die je was, met het grote verlies. En je verstilt, je verstijft bijna, je kunt geen kant op. En de wereld gaat aan je voorbij. En soms voel je je gevoelloos en vergeet je wat je te doen had op die dag. En soms schiet je in paniek. Paniek of dit wel over gaat, of dat dit zo blijft. Of je jezelf nog weer terug gaat vinden. Het verdriet over het leven dat je leidde en de persoon die je was en de verbinding die je deelde. En in dit niemandsland is het soms stil en onduidelijk hoe lang je daar gaat zijn. En soms lijkt het of je gek aan het worden bent. Want waar ben je in godsnaam en hoe kom je er weer uit?

Je verliest stukje bij beetje de mens die je was

Dit is wat ik overleven noem. Het is onderdeel van de rouw, en blijkbaar ook onderdeel van het afscheid nemen van het leven. Je verliest stukje bij beetje de mens die je was, op zoek naar wat er gaat komen.

Het is er stil en het is moeilijk om in de stilte te kunnen zijn want die stilte ben je niet gewend. En toch is het de stilte die nu de aandacht vraagt, je lichaam die de stilte opzoekt. Want dat is het enige dat nu mogelijk is. Al het andere is teveel. Dat geldt voor Fia, dat geldt voor mijn klant die zich in niemandsland bevindt en misschien geldt het voor jou. Soms kun je niet wachten tot tot er weer geluid komt in die stilte. Maar het moment waarop je als vanzelf in beweging komt, is waar het om gaat. Tot die tijd ben je hier, in niemandsland.

Herken jij jezelf in dit verhaal? Of totaal niet? Wil je het hieronder met me delen?