Als kind haalde ik redelijk soepel zoals de meeste kinderen m’n zwemdiploma. Erg veel plezier had ik er niet in, maar trots was ik wel. Als vanzelfsprekend ging ik ook op voor B, want dat deed iedereen. Wat bleek nou? Ik vond dat onderwater zwemmen helemaal niks. Waar het bij A allemaal makkelijk verliep, was dit totaal niet geschikt voor mij. Met knikkende knieën en ontzettende tegenzin ging ik iedere week naar die les.
Na een tijdje kreeg ik extra lessen in een kleiner klasje met twee andere kinderen. Door de persoonlijke aandacht, de kleine stapjes en minder druk vanuit de groep groeide mijn vertrouwen. Het voelde ook fijn dat ik niet de enige was die er moeite mee had. Vele vele jaren later werd mij verteld dat er twee willekeurige kindjes in het klasje met mij werden gezet om mij vertrouwen te geven. Goddank was ik heerlijk naïef als kind. Uiteindelijk haalde ik hierdoor namelijk wel mijn B-diploma en kon ik voor de rest van mijn leven mijn zwemcarrière achter me laten. Je begrijpt dat ik dit verhaal niet vertel om over zwemdiploma’s te praten, maar omdat ik er een punt mee wil maken.
Alsof het voor iedereen op dezelfde manier zal zijn
Zowel de volwassenen om mij heen als ikzelf hadden namelijk niet kunnen weten dat ik zo zou reageren. Zo is rouw ook niet te voorspellen, niemand kan weten hoe je gaat reageren op een groot verlies. Dat weet je pas wanneer het gebeurt. Net als dat mijn knietjes pas begonnen te knikken op het moment dat ik in dat water moest duiken. Toch denken mensen bij rouw vaak wel voorspellingen te kunnen doen. Dit zie ik vooral doordat er naar aanleiding van een eigen ervaring gespeculeerd wordt over hoe een ander de rouw zal doorlopen. Omdat ze zelf de rouw op een bepaalde manier hebben ervaren, wordt de verwachting gecreëerd dat het voor anderen ook op die manier zal zijn. “Nadat mijn partner overleed, kon ik pas na een jaar beginnen met rouwen.” Of nog veel erger vind ik het wanneer mensen gaan vertellen aan anderen hoelang de rouw zal duren. Alsof het voor iedereen op dezelfde manier zal zijn.
Een andere manier waarop rouw wordt voorspeld, is door het voor jezelf te doen. Een klant van mij deed dat ook, zonder dat ze het in de gaten had. Ze was vijftien jaar geleden haar moeder verloren en nu was ze bij mij omdat vier maanden eerder haar partner was omgekomen bij een ongeval. Wanneer ik vroeg hoe ze zich voelde, gaf ze vooral aandacht aan hoe anders ze zich voelde ten opzichte van vijftien jaar eerder. Toen had ze vooral enorm veel verdriet gehad, maar nu voelde ze van alles, het was een grote mix van woede, schuldgevoel en nog meer. Ze was vooral bezig zichzelf te veroordelen over hoe ze zich voelde, want eerder had ze niet zo’n mix van gevoelens gehad.
Er is geen goed of fout, er is alleen maar anders
Doordat ze haar eigen gevoelens veroordeelde, had ze een innerlijk conflict gecreëerd dat niet zo makkelijk was op te lossen. Het zorgde ervoor dat ze niet echt aan rouwen toe kwam en zo’n beetje altijd boos was. Maar de band die ze met haar moeder had, was volledig anders dan de band die ze met haar partner had. De manier van overlijden was in beide gevallen compleet verschillend en dan heb ik het nog niet over de vijftien jaar waarin ze zich heeft ontwikkeld en ze dus anders in het leven was gaan staan. Er is geen goed of fout, er is alleen maar anders en het vergelijken met vijftien jaar geleden leverde alleen maar spanning op.
Het besef dat vergelijken geen zin had, gaf haar de ruimte om te onderzoeken wat ze allemaal voelde. Alle zorgen die ze had omdat ze vond dat ze zich anders zou moeten voelen, kon ze achter zich laten. Ze kon gaan rouwen. Er kwam rust zodra ze leerde om bevestiging niet te zoeken in het vergelijken maar in haar eigen gevoel. Ze mocht rouwen, ze mocht voelen, ze mocht missen, boos zijn en verdriet hebben.
Laten we gewoon luisteren naar elkaar
Laten we afspreken om rouw niet meer te vergelijken, niet voor jezelf en ook niet voor een ander. Iedere verlieservaring is uniek en verdient de ruimte en aandacht om onderzocht te worden. Alle vooropgezette ideeën, óók die van anderen, kunnen verwarring opleveren. Er is geen ‘normaal’ en het is vaak niet helpend als iemand denkt te weten hoelang het gaat duren. Laten we in plaats daarvan gewoon luisteren naar elkaar. Vraag wat de ander nodig heeft, vraag hoe hij of zij zich voelt. Vaak is het vasthouden van elkaars hand zoveel meer waard dan een advies.
We krijgen geen ‘rouwles’ zoals we zwemles krijgen, dat hebben we iedere keer weer uit te zoeken wanneer we er middenin zitten. Maar net als bij mijn B-diploma kan het zo zijn dat jij je heel anders voelt dan je had verwacht. Of dat je anders reageert dan dat anderen doen. Laat je daardoor niet afleiden maar vertrouw op je eigen gevoel. Neem kleine stappen, zorg ervoor dat de rouw de aandacht krijgt en schroom niet om om hulp te vragen. Op die manier zal je vertrouwen groeien in jouw eigen unieke rouwreis.
Voel jij ook dat je op een andere manier rouwt dan anderen? Heeft het jou onzeker gemaakt of heb je daar geen last van? Wil je het hieronder delen?
