Als kind had ik een grote passie. Deze begon zo ongeveer toen ik vier jaar was en stopte pas toen ik ging studeren. Nooit sloeg ik het over, ik werd er altijd vrolijk van en ik wilde er steeds beter in worden. Turnen was m’n lust en m’n leven. Een echte hoogvlieger (woordspeling met opzet) was ik niet, maar voor mij was het alles. Veel van m’n vriendinnen kende ik van het turnen, ik trainde drie keer in de week en op de bank in de woonkamer heb ik zeker net zo vaak op de kop gestaan als gewoon op gezeten.

Wedstrijden waren er ook, dat begon al in m’n eerste turnjaar op m’n vierde. Ik kon net een koprol en kwam nauwelijks over die kast heen, maar er werd een wedstrijd gehouden. Vanzelfsprekend weet ik er niet veel meer van (ik was vier, denk ik), maar één ding is blijven hangen. Nadat we die koprol en een sprongetje hadden gedaan, werden er hele echte medailles uitgereikt. Alle ouders stonden langs de kant terwijl wij braaf en verwachtingsvol op een rijtje naar de juf keken. Het was mijn allereerste prijsuitreiking ooit en ik had geen idee wat ik moest verwachten. De naam van de winnares werd bekend gemaakt en ik zag dat je dan op dat podium mocht gaan staan. Wat geweldig zeg, dat leek mij ook wel wat.

Ik zie mezelf nog zo naar dat podium lopen

Iedereen keek naar haar terwijl ze op de hoogste plek ging staan. De juf hing de medaille om haar nek en feliciteerde haar, wat maakte dat veel indruk. Uiteraard wordt het verhaal nog mooier. Want het werd tijd om de tweede prijs bekend te maken en inderdaad, die was voor mij! Ik zie mezelf nog zo naar dat podium lopen en op de één na hoogste verhoging stappen. Nou ja, eerlijkheidshalve weet ik het loopje niet meer, maar ik weet nog wel dat het magisch voelde.

Als we iets “winnen”, winnen we zoveel meer dan alleen een medaille of een wedstrijd. Het is onbeschrijflijk hoe trots ik me voelde. Ik had iets bereikt, ik voelde me gezien, ik voelde me waardig, ik kon de hele wereld aan. Die medaille heeft mijn hele jeugd in mijn kamer gepronkt, als symbool voor dat mooie moment. Ik had “gewonnen”, alleen niet van anderen, ik had gewonnen in de zin dat ik echt rijker was geworden. Die ervaring op dat podium was goud waard, zelfs al was het zilver.

We verliezen veel meer wanneer we verliezen

Net zoals we veel meer winnen wanneer we winnen, verliezen we veel meer wanneer we verliezen. Een verlies staat nooit op zichzelf, een verlies van iemand die je enorm dierbaar was al helemaal niet. Bij een groot verlies verlies je bijvoorbeeld ook je steunpilaar, een veilige haven, je vraagbaak, je toekomstplannen, een stukje identiteit en soms ook inkomen of je woning. Secundaire verliezen noemen we dat en ze zijn eindeloos. Voor iedereen betekent het weer iets anders en de impact wordt vaak onderschat.

Soms zorgt een secundair verlies voor afleiding van het rouwproces om de dierbare. Een vrouw die bij mij kwam moest het huis verlaten waar ze met haar man zoveel mooie momenten had beleefd. Al het regelwerk, spullen uitzoeken en het nieuwe huis inrichten kostte haar zoveel tijd en energie dat ze niet aan de rouw om haar geliefde was toegekomen. Voor een andere vrouw betekende het verlies van haar dochtertje dat ze niet meer op het schoolplein stond en de andere moeders bijna niet meer zag. Haar sociale leven stond daardoor flink op z’n kop nu ze haar rol als moeder ook was verloren. Een rol waarmee ze zich volop had geïdentificeerd.

Ook minder tastbare dingen verlies je pas later

Andere keren vindt een secundair verlies pas later plaats. Ik zie het vaak gebeuren in de vorm van vriendschappen die een rouwproces niet overleven. Het is een logisch maar pijnlijk gevolg van alle veranderingen die je doormaakt wanneer je zo’n groot verlies meemaakt. Maar ook minder tastbare dingen verlies je pas later, zoals de herinneringen die je gezamenlijk had. Je kunt nu niet meer bij de ander navragen hoe het ook alweer zat.

Secundair verlies is een belangrijke reden dat ik vaak spreek over rouwen én leven. De rouw is onderdeel van je leven en wat dit allemaal voor je betekent kan pas later tot je doordringen. Het is niet iets om op te gaan zitten wachten tot het voorbij is. Of iets wat je kunt afdwingen om er maar zo snel mogelijk vanaf te zijn. Het gaat om het accepteren dat dit een onderdeel van de hele rouwtaak is. Verandering zorgt vaak voor nog meer verandering, of het nu gaat om winst of om verlies. Niemand zit hierop te wachten want het verlies van je dierbare is al heftig genoeg. Maar je ertegen verzetten kost je altijd meer energie. Dus rouw, rouw om je dierbare en rouw om al die andere dingen die je bent verloren. Hoe meer je jezelf toestaat om te rouwen, hoe meer je jezelf ook toestaat om te leven. Dan hebben we het misschien over verlies, maar dat noem ik pas winnen!

Heb jij ook de impact van secundaire verliezen opgemerkt? Wil je het hieronder met me delen?