In de blog van vorige week over waarom rouw soms later komt, ging ik al in op allerlei aanleidingen om de rouw uit te stellen. Vaak gebeurt dat onbewust maar soms heel bewust. Er zijn ook situaties waarbij het “aangaan van de rouw” nog helemaal niet ter sprake is. Vaak moeten mensen er niet aan denken om bij hun verlies stil te staan, ze ontkennen het of vervormen het verhaal. De reden: schuldgevoel.

Door je schuldig te voelen, voorkom je dat machteloze gevoel

Want wat had je kunnen doen om het overlijden te voorkomen? Of waarom heb je niet gezegd wat je nog had willen zeggen? Schuld gaat over wat we hebben gedaan, of juist niet hebben gedaan. Misschien had je iets moeten doen waardoor een gebeurtenis, een ziekte of een overlijden voorkomen had kunnen worden. Deze gedachten ontstaan doordat we ons machteloos voelen en het idee hebben dat we geen invloed meer hebben op ons leven. We hebben geen controle meer. Door dat gevoel van iets niet in de hand hebben, voel je vaak ook angst. Dit “los je op” door je schuldig te voelen, daarmee voorkom je namelijk dat machteloze gevoel. Je maakt jezelf wijs dat je iets had kunnen doen of laten waardoor het niet gebeurd zou zijn. Daarmee krijg je het gevoel dat je weer ergens grip op hebt.

Het meisje dat zich schuldig voelt omdat ze al puberend niet de makkelijkste was voor haar zieke moeder. Ze denkt dat ze dood van haar moeder had kunnen voorkomen als ze haar moeder beter had gesteund en ze nog een laatste beetje kracht had kunnen vinden om haar ziekte te overwinnen. Of de man die schuldgevoelens heeft omdat hij zijn zoon niet had kunnen beschermen en weinig tijd met hem had doorgebracht. Of de vrouw die nét een uurtje weg was bij haar vader en hij in die tijd overleed aan een hartstilstand.

Een schuldgevoel gaat vaak hand in hand met rouw

Een schuldgevoel gaat vaak hand in hand met rouw, en ook met de gevolgen van rouw. De vrouw die haar partner heeft verloren, kan zich schuldig voelen omdat ze haar verdriet en eenzaamheid niet kan verbergen voor haar kinderen. Omdat ze niet net kan doen alsof ze het leven wel leuk vindt. Omdat ze niet meer de moeder is die ze was. Haar schuldgevoel heeft een mooie intentie, namelijk om haar gevoel van onmacht over hoe ze met haar kinderen omgaat te verontschuldigen. Het geeft een gevoel van het weer recht kunnen zetten.

Buitenstaanders vinden het vaak lastig om met het schuldgevoel van een ander om te gaan. “Het is jouw schuld niet”, “jij kunt er niets aan doen”, lijken dan vaak de juiste woorden te zijn. Maar zo makkelijk los je het helaas niet op. Door te zeggen dat het niet nodig is om je zo te voelen, ontken je juist het gevoel. Je gaat het uit de weg, waardoor het alsmaar door blijft sudderen. Vaak voelen mensen met een schuldgevoel zich daardoor juist niet serieus genomen.

Je weerhoudt jezelf ervan liefde voor jezelf te voelen

De clou zit in het serieus nemen van het gevoel en het niet wegpraten. Of er wel of niet echt sprake is van schuld, het schuldgevoel heeft de ruimte nodig, er zit een intentie onder. En die intentie mag een andere weg vinden om geleefd te worden. De intentie van de moeder om haar gevoel van onmacht te verontschuldigen, komt vanuit de bron van liefde voor haar kinderen. Het helpt haar om zichzelf als moeder in de spiegel aan te kunnen blijven kijken. Het jammere is dat ze hierdoor zichzelf ervan weerhoudt liefde voor zichzelf te voelen.

Je ontneemt jezelf het recht op rouw

Uiteindelijk draaien schuldgevoelens om het accepteren van jezelf en jezelf zien om wie je werkelijk bent. Doe je dit niet, dan ontneem je jezelf het recht op rouw. Als je jezelf toestaat om te vertellen over je schuldgevoelens, als je mag vertellen wat je graag over had willen doen en als je vragen mag stellen aan iedereen aan wie je vragen wil stellen, dan kun je heel langzamerhand het verhaal over de gebeurtenissen op een andere manier bekijken. Vertel wat je het liefste zou doen als je de klok terug zou kunnen draaien.

Wees eerlijk over wat je het liefste zou doen en durf het verdriet dat daaronder zit toe te laten. Vertrouw erop dat hoewel er in eerste instantie emotie vrij kan komen, je hierdoor uiteindelijk juist rust in je leven creëert. En dan kom je toe aan je verdriet, dan pas kun je leren omgaan met je verlies. Het is als een pan met water die dreigt over te koken. Door de deksel erop te doen, zal het water steeds harder gaan borrelen. Maar als de stoom uit de pan mag komen dan zal het water vanzelf tot rust komen.

Geef je schuldgevoelens de ruimte

Dus geef je schuldgevoelens vooral de ruimte zodra je weet dat ze er zijn. Probeer ze niet te dempen en laat ook niet toe dat iemand anders het probeert te sussen. Ga op zoek naar antwoorden en voel wat er onder je schuldgevoel zit. Dat is de weg om dichterbij de rouw te komen, en dichterbij jezelf.

Hoe ervaar jij schuldgevoelens en hoe ga jij ermee om? Wil je het hieronder met me delen?