Vorige week was ik ergens in Nederland op een prachtige locatie waar verschillende feesten werden gehouden. Zo was er ook een trouwgezelschap en dartelden er op deze zonnige middag meerdere jonge gezinnetjes over het landgoed. Er was ook een stel dat met hun zoontje op het punt stond om het restaurant binnen te gaan. Het jongetje deed zijn best om zijn ouders bij te benen en maakte een flinke smak op het moment dat hij de ingang naderde. Er volgde een pauze van zo’n drie seconden waarin alle omstanders hun adem in leken te houden met als grote vraag of het kereltje weer op zou staan of dat er tranen zouden volgen. Het laatste was het geval.
“Jij hebt wel echt het allermooiste bloed van iedereen”
Zijn vader was de eerste om de schade op te nemen en het kleine knietje bleek inderdaad licht gehavend te zijn. Intussen was het dankzij de prima ontwikkelde stembanden van het jongetje niemand op het terras ontgaan dat hij pijn had. Het zien van het bloed en de schrik van de val zorgden voor een enorme ontlading. Dat veranderde op het moment dat zijn vader de verwonding begon te bewonderen. “Jij hebt wel echt het allermooiste bloed van iedereen, kijk eens hoe rood het is!” zei hij tegen zijn zoon. Vanaf dat moment begon het jongetje op een andere manier naar de situatie te kijken.
Zijn gevoel van onmacht maakte plaats voor een gevoel van trots. Je zag de verandering in hem plaatsvinden; van een verdrietig jongetje dat er hulpeloos bij zat, naar een trots kereltje dat met zijn “oorlogswond” pronkte. Helaas heb ik het verdere verloop niet meegekregen, ik hoop dat hij de mooiste pleister van de wereld heeft gekregen en zo op een heel andere manier op de val terug kan kijken dan hoe hij in eerste instantie erop reageerde.
Zijn lijden stopte en maakte plaats voor trots
De omslag die bij het jongetje plaatsvond, had niets te maken met de ernst van de schade. Die was wat het was, hij had pijn. De pijn was wat in eerste instantie alle aandacht kreeg, totdat zijn vader hem hielp zijn aandacht te verschuiven. Door niet meer zozeer op de pijn te letten maar op de kleur van zijn bloed, werd de wond niet ontkend en tegelijkertijd werd er een aanleiding gevonden voor dat wat wij als mens allemaal zo broodnodig hebben bij pijn: troost. Troost is wat ervoor zorgde dat zijn lijden stopte en plaatsmaakte voor trots, zonder dat de omstandigheden veranderden. Hoe gaaf is dat?
Hoe kunnen we dit gebruiken bij het leven met een groot verlies? Op welke manier kun je dan troost vinden? Het klinkt misschien vreemd en toch is het echt waar dat we een voorbeeld kunnen nemen aan het jongetje. Of wellicht aan zijn vader. Ook bij rouw vinden mensen troost door op een andere manier naar de situatie te kijken. Een mooi voorbeeld hiervan las ik laatst in het boek “Man’s Search for Meaning” van Victor Frankl. Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat ik het hoorde en niet las, gezien ik van de luistervariant ben, al maakt dat geen verschil voor de boodschap die erin zit.
Zij hoefde deze pijn niet mee te maken
Frankl vertelde in zijn boek over een man die de concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog had overleefd. Helaas was dat voor zijn vrouw niet het geval geweest en na de oorlog begon de man te zoeken naar een manier om zonder zijn vrouw weer zin in het leven te vinden. Zonder het in eerste instantie precies op te merken, ontdekte hij na een tijdje dat hij een vorm van troost had gevonden in het gegeven dat zijn vrouw niet zonder hem verder hoefde te leven. Hij besefte dat de rollen omgedraaid hadden kunnen zijn en de gedachte dat zijn vrouw de pijn zou hebben ervaren die hij nu ervoer, bracht hem naar deze troostgedachte. Zij hoefde deze pijn niet mee te maken. Op de één of andere manier was zijn lijden geen lijden meer op het moment dat het lijden een betekenis kreeg, in dit geval de betekenis van een opoffering.
Troost vinden we door betekenis te vinden in de pijn die het verlies met zich meebrengt. Dat ontstaat niet meteen, dat is iets waar tijd overheen mag gaan. Om uiteindelijk te ontdekken dat je op wat voor manier dan ook altijd betekenis kunt geven aan je verlies. Niet door de pijn weg te rationaliseren, door te zeggen dat het wel meevalt of dat een andere loop van omstandigheden erger zou zijn geweest. Dat zijn manieren om de pijn te vermijden en dat is niet nodig. Vermijden of omzeilen heeft geen zin, de pijn is er. Wel kun je betekenis vinden, er zijn altijd manieren om op een andere manier naar de omstandigheden te kijken. Zo kan net als bij de wond van het jongetje ook de wond van de rouw bewonderd worden en troost bieden.
Heb jij een manier gevonden om op een andere manier naar je verlies te kijken en zo troost te vinden? Wil je het hieronder met me delen?
