Als er iets is waar wij Hollanders een hekel aan hebben, dan is dat het verliezen van controle. Ga maar eens na, waar praten we het meeste over? Over het weer natuurlijk! Waarom is dat zo interessant? Omdat we er niets aan kunnen doen, als gewone burger hebben we het ermee te doen. Het praten erover geeft nog een bepaald gevoel van houvast.

Die behoefte aan zekerheid is niet aangeboren

Zodra er iets verandert, is dat het onderwerp van de dag. Structuur en zekerheid, als het je niet met de paplepel is ingegoten, dan heb je ergens onderweg wel het gevoel gehad dat je het zou moeten hebben. Ik kan de rest van deze blog wijden aan andere verschijnselen van deze cultuur, maar daar heb je niet zoveel aan. Waar ik vooral naartoe wil, is dat we zien dat die behoefte aan zekerheid niet is aangeboren en bij rouw vooral z’n uitdagingen kent.

Dat er in andere culturen op een andere manier wordt omgegaan met tegenslag en onduidelijkheid, heb ik in 2015 zelf mogen ondervinden. Ik was in Nepal toen daar de grootste aardbeving in 80 jaar plaatsvond. De uren en dagen na de grote beving waren wankel en onzeker. Hoe ernstig is dit, hoeveel mensen hebben hulp nodig, hoe sterk zijn de gebouwen die nog staan, hoeveel drinkwater is er nog beschikbaar, wanneer is er weer elektriciteit, kan ik hier blijven en zo niet, hoe kom ik weg?

Ik was in een Tibetaanse wijk en heb me enorm verwonderd over de ontspannenheid van de Tibetaanse mensen met wie ik at en buiten sliep. Waar ik continu bezig was met vragen en oplossingen, lazen zij rustig de krant die z’n magische weg naar ons had gevonden. Hun vertrouwen in dat het wel weer goed zou komen en hun overgave omdat ze niets konden doen, zorgden ervoor dat de sfeer in het kamp goed en ontspannen was.

We krijgen te maken met ontelbaar veel gevoelens en behoeftes

We worden dus niet geboren met zoveel behoefte aan controle en zekerheid, dat laten andere culturen ons helder zien. En na een groot verlies merken we pas echt hoe moeilijk we het vinden om ons over te geven aan dat wat ons is overkomen. Naast dat het onder ogen komen van het nieuwe feit enorm pijnlijk is, krijgen we te maken met ontelbaar uiteenlopende gevoelens en behoeftes.

Denken en voelen, alles loopt door elkaar. Je humeur slaat om als een blad van een boom, zin in actie, zin in niets, het kan er allemaal zijn in dezelfde minuut. Van tevredenheid tot wanhoop. Van tranen tot lachen. Van behoefte aan gezelschap tot alleen-zijn.

Rouw is niet te kaderen

Deze ratatouille aan gewaarwordingen kan zo verwarrend zijn, dat het voelt als een ongeordende chaos. Maar het is precies wat het hoort te zijn. Er is namelijk zoveel in beweging, dat het ruimte vraagt om te mogen bewegen. En dat gaat niet samen met onze cultuur waarin we de dingen graag kaderen. Rouw is niet te kaderen, het schiet alle kanten op. Alle pogingen om het de kop in te drukken, zorgen er alleen maar voor dat het vroeg of laat meer gaat oplaaien.

Dit gaat over het loslaten van het idee dat we alles moeten begrijpen. Ons brein kan het namelijk niet bijhouden. Je hoeft het niet te begrijpen en je hoeft niet één ding tegelijk te voelen, laat het lekker een ratatouille zijn. Het niet-weten is helemaal OK. Ons oordeel over wat we ervaren is vaak de grootste saboteur, niet de ratatouille zelf. Want die is er toch wel.

Hoe zorg jij ervoor dat je je niet druk maakt om de chaos in je hoofd? Wil je het hieronder met me delen?