Als er iets is wat we allemaal in meer of mindere mate ervaren in deze tijd, dan is dat het besef dat we sterfelijk zijn. Als je mijn blogs leest, dan heb je ongetwijfeld al eerder met de dood te maken gehad, maar toch, deze crisis is anders. Het komt zo dichtbij, het raakt ons allemaal op zoveel verschillende manieren, dat onze kwetsbaarheid pijnlijk duidelijk wordt. We zijn niet onoverwinnelijk, we kunnen niet alles beheersen. Deze tijd dwingt ons om mee te bewegen met een dreiging die we nooit eerder hebben gekend. Sting verwoordde het zo mooi in het nummer Fragile: “On and on the rain will say, how fragile we are”.
En hoewel je je kunt afvragen hoe groot de dreiging op individueel niveau is (dat laat ik graag aan experts over), het zorgt ervoor dat de dood dichterbij komt. Al is het maar alleen vanwege alle verhalen, via het nieuws of doordat er mensen in je omgeving ziek zijn geworden of zijn overleden door corona. De onzekerheid, de onduidelijkheid, het gebrek aan toekomstbeeld en de vele onbeantwoorde vragen dwingen ons keuzes te maken die kunnen gaan over leven een dood.
Er heerst nog een te groot taboe op praten over de dood
Ik merk dat de mensen om mij heen en mijn klanten hier op heel verschillende manieren op reageren. Dat heeft alles te maken met hun relatie met de dood. Dat is de reden dat ik het onderwerp blogwaardig vind. Er heerst nog een te groot taboe op praten over de dood, terwijl dat naast verandering de enige zekerheid in het leven is. En des te belangrijker: terwijl praten over de dood nu ontzettend belangrijk is.
De eerste vraag die goed is om jezelf te stellen, is of je angst voelt als je denkt aan de dood. Het is belangrijk om hier eerlijk over te zijn naar jezelf. Laten we niet ook een taboe op angst creëeren, maar gewoon constateren of het er is of niet. Er is angst of het is er niet, het is gewoon een observatie. Heb je geen zin om de vraag te beantwoorden of om aan de dood te denken? Dan is het juist voor jou belangrijk om deze blog verder te lezen. Dan is de kans dat er een bepaalde angst is namelijk groot.
Waar liggen jouw grootste vragen als het gaat over de dood?
Als je merkt dat je bang bent, kun je dan benoemen waar je precies bang voor bent? Ben je bang voor de manier waarop je zult sterven? Of überhaupt dát je zult sterven? Zijn er dingen die je absoluut niet wil, of juist wel? Of gaat het voor jou over de vraag wat er met je gebeurt nadat je dood bent? Vind je het eng omdat je niet weet of je er dan nog bent? Kun je niet goed voelen of het fijn is daarna of dat je dan weg bent? Waar liggen jouw grootste vragen? Waar voel jij je onzeker of angstig over?
Ons beeld van de dood maakt in zoverre het verschil, dat het bepaalt of je de dood kunt accepteren als gegeven. Als je er geen beeld bij hebt of als je er verschrikkelijke beelden bij hebt, dan vergroot dat de kans dat je angst voelt. En dat je het onderwerp uit de weg gaat en daarmee een hoop onrust voor jezelf creëert. De mate waarin we onze eigen sterfelijkheid kunnen omarmen, bepaalt voor een deel ons geluksgevoel. De dood heeft dus alles met het leven te maken.
Als we onze sterfelijkheid omarmen, zullen we ons vrijer voelen
In dat opzicht kun je zeggen dat we moeten rouwen om het verlies van het gevoel van onsterfelijkheid dat we tot op zekere hoogte hadden. Als we onze sterfelijkheid omarmen, zullen we ons meer bewust zijn van de mogelijkheden die we hebben, we zullen dankbaarder zijn en ons vrijer voelen. Angst kan dan plaats maken voor vertrouwen in het leven en dus ook in de dood. In dat we de dood op precies het juiste moment zullen ontmoeten, zelfs als wij niet weten wanneer dat moment is. Dat vertrouwen is de basis om in deze tijd van verandering toch volop in het leven te staan.
Wat we niet weten en waar we geen beeld bij kunnen vormen, maakt ons bang. Het is daarom van belang om dit bewustzijn te vormen door te praten over de dood met mensen die dicht bij je staan. We hebben het nodig om erover te praten. Waar zijn we bang voor? Wat willen we? Wat moeten jouw dierbaren weten? Welke vragen heb jij? Het vraagt om moed om het bespreekbaar te maken. Maar als de dood bij het leven mag horen, kunnen we pas volop leven.
Wat is jouw relatie met de dood? Wil je het hieronder met me delen?
