Omgaan met familie kan een flinke uitdaging zijn

Familie, je houdt van ze, en je kan ze soms achter het behang plakken. Een grotere tegenstrijdigheid is er bijna niet. Voor veel mensen is de familiedynamiek een continu gevecht. Maar vindt dat gevecht in de familie plaats of in jou?

Familie is vaak de grootste uitdaging bij het volledig jezelf zijn. Zonder dat ze het zelf in de gaten hebben, zorgt de familiedynamiek ervoor dat je je toch weer dat kleine meisje voelt of word je in de rol gezet waar je net uit was gestapt. Wanneer er iemand in de familie overlijdt, kom je er zéker niet onderuit om ermee te dealen. Omgaan met een overlijden binnen de familie, is omgaan met de familiedynamiek.

Het heeft alles met rouw te maken

Juist in periodes van rouw is de familiedynamiek volop in beweging, dynamischer dan ooit. In de afgelopen weken hebben meerdere vrouwen aangeklopt met uitdagingen in de familie, waarbij werd gezegd “maar het heeft niets met de rouw te maken”. In mijn ogen heeft het juist alles met de rouw te maken.

Wanneer iemand in de familie overlijdt, valt er een gat in de familiedynamiek. Wat er vervolgens onvermijdelijk gebeurt, is dat de andere familieleden van plaatsen verschuiven. Dit blijft een tijdje in beweging totdat er een nieuwe opstelling is gevonden.

Als je één stokje weghaalt, dondert de hele boel in elkaar

Ik vergelijk het met het mikado spel, waarbij je uit een stapel stokjes één voor één een stokje trekt zonder de andere stokjes te laten bewegen. Alles is in evenwicht, alles is in rust, in stilte, zolang de stokjes op de stapel liggen. Als je weloverwogen en heel rustig beweegt, dan zou je er één weg kunnen halen zonder de rest te laten bewegen. Dat stokje ligt dan waarschijnlijk aan de buitenkant. Maar je kan ook een stokje weghalen waardoor de hele boel in elkaar dondert.

Dat is wat er ook gebeurt bij het overlijden van een iemand in de familie. Alle stokjes herschikken zich en er wordt weer een nieuwe vorm van evenwicht gecreëerd. Maar waar dat bij mikado in een paar seconden gebeurt, gaat er in het echte leven toch echt meer tijd overheen. De reden: rouw.

Door het zoeken en bewegen, heb je invloed op de anderen

Rouw heeft tijd nodig, niet omdat het dan vanzelf voorbij gaat, maar omdat we met de rouw aan de slag gaan. En in dat werken met de rouw, komt er veel in beweging. Je ontdekt jezelf opnieuw: wie ben jij zonder je overleden dierbare? Wat er óók gebeurt, is dat jouw oude wonden weer zichtbaar worden, of er komen nieuwe wonden aan de oppervlakte. Doordat je steeds zoekt en beweegt, heb je dus ook invloed op de rest van de familie.

En dat geldt niet alleen voor jou. Net als dat jij rouwt, rouwen ook je andere familieleden. Dat is precies waarom jullie dynamiek continu in beweging is, waarom er soms afstand is en soms begrip en waarom er soms domme dingen worden gezegd. Iedereen rouwt anders en vanuit de pijn en gevoel van onmacht uiten we ons soms flink onbenullig.

Het is alleen mogelijk om elkaar te kunnen vinden door jezelf te laten zien

Hoe ga je daar nou mee om? Als die onbenullige opmerking je diep raakt, weet je je misschien geen raad met de situatie. Je kan ervan weglopen, dat geeft even rust maar van binnen gaat het gevecht door. Het gevecht aan gaan, levert je niet veel op en heb je waarschijnlijk al geprobeerd. Hoe dan wel?

1. Zie dat iedereen anders rouwt

Net als jij, zijn ook je familieleden op zoek naar hun manier om het het verlies om te gaan. Net als jij, verlangen ze naar begrip voor hun pijn, zelfs als het gedrag iets heel anders laat zien. Accepteer dat iedereen dit op zijn of haar eigen manier doet en dat jij hier niets aan kan veranderen.

2. Verzorg je eigen wonden

De pijn van de rouw kan ondraaglijk lijken. En de pijn die door familie getriggerd wordt, komt daar misschien bij. Het is enorm verleidelijk om met je aandacht naar de ander te gaan. Maar juist nu is het belangrijk om met je aandacht naar binnen te gaan in plaats van die op de ander te richten. Onderzoek jouw pijn en bepaal wat jij nodig hebt.

3. Spreek alleen vanuit jouw waarheid

En zodra je elkaar weer spreekt, neem je dan 1 ding voor: spreek alleen vanuit hoe jij je voelt. Dus geen “maar jij zou….” of “je hebt gezegd dat…”. Het is alleen mogelijk om elkaar te kunnen vinden door jezelf te laten zien. Dus spreek vanuit hoe je je voelt, waar je moeite mee hebt en waar jij mee worstelt. En ja, dat betekent dat je je kwetsbaar opstelt. Maar het is de enige mogelijkheid om weer dichterbij te komen.

4. Blijf zonder verwachtingen

Ga er vanuit dat zolang jij je liefdevol opstelt, de uitkomst precies zal zijn zoals goed is. De uitkomst is niet belangrijk, als je maar bij jezelf blijft.

5. Deel je verhaal

Ja, die uitlaatklep die blijf je nodig hebben. Als je die normaal gesproken binnen de familie vindt, zoek deze dan actief ergens anders. Je hebt het nodig om je verhaal de ruimte te geven.

6. Blijf het zien als mikado

Door het hele gebeuren als mikado te blijven bekijken, neem je afstand van de situatie. En dat is precies wat je nodig hebt. Wanneer je ziet hoe de stokjes zich bewegen en waar jouw stokje ligt, wordt het makkelijker om begrip op te brengen. En het geduld om met je eigen rouw en die van de ander om te gaan.

Heb je vragen of wil je iets delen over hoe jij hiermee omgaat? Wil je het hieronder met me delen?