Het onderwerp van deze blog is er één waar ik een beetje zenuwachtig van word. Ik heb het voornamelijk vermeden om hierover te schrijven, omdat ik niets wil opleggen aan mensen die er anders over denken. Maar het is zo’n belangrijk onderdeel van de rouw als een dierbare is overleden, dat ik het echt niet langer kan uitstellen. Met het risico dat er mensen afhaken, maar here we go.

De aanleiding is, zoals bijna altijd, de openheid van mijn klanten over dit onderwerp. Als ik in korte tijd vaak over een bepaald onderwerp spreek in mijn praktijk, weet ik vaak dat het tijd is om er een blog over te schrijven. De afgelopen week lijkt in het teken te staan van het vraagstuk of onze overleden dierbaren er nog zijn en of we contact met ze kunnen maken.

Ik kon me echt niet voorstellen dat ze foetsie was verdwenen

Voor mijzelf was dit direct na het overlijden van mijn moeder een groot vraagstuk. Voor die tijd had ik nooit echt nagedacht over waar we naartoe gaan als we dood gaan en of we dan contact kunnen maken. Mijn moeder geloofde zelf in “weg is weg”, maar dat voelde enorm slecht en niet kloppend toen ze was overleden. Ik kon me echt niet voorstellen dat het zo kon zijn dat ze foetsie was verdwenen.

Mijn zoektocht in de jaren erna gaf me antwoord op die vraag. Mijn gevoel werd bevestigd dat we niet foetsie verdwijnen, maar dat we “er nog zijn”. Het is met ons brein niet te bevatten en te verklaren, maar de contacten die ik in de afgelopen tien jaar heb mogen leggen, maken het voor mij niet alleen een geloven, maar een weten: ze zijn er nog.

We hebben het nu over een anders vasthouden van de verbinding

Ook veel van mijn klanten kunnen dit voelen, wat op verschillende manieren steun en rust geeft. Het haalt de rouw niet weg, maar verzacht het vaak wel. Ook als we voelen dat ze er nog zijn, is het feit nog altijd dat ze er niet meer zijn in de vorm zoals ze er vroeger waren. De rouw en het missen blijft, maar in plaats van het loslaten van de verbinding, hebben we het nu over een anders vasthouden van de verbinding. De verbinding is veranderd en dat vraagt om een andere manier van communiceren.

En over de manier van communiceren kan ik nogal wat blogs schrijven. Ze doen namelijk flink hun best om onze aandacht te trekken, vaak op een manier die past bij hun karakter. Was iemand heel direct? Dan zal je no nonsense boodschappen ontvangen. Had iemand veel humor? Dan kun je van de manier van communiceren verwachten dat er humor in zit.

Net als in mijn familie nadat mijn opa en oma waren overleden. Voor het eerst gingen we zonder hun naar het hotel in Duitsland waar we altijd met z’n allen waren geweest, onder meer om hun as in het riviertje uit te strooien. In alles wat we deden was duidelijk dat ze er waren, maar met name voor de oom en tante die de mooie slaapkamer in gebruik hadden genomen waar opa en oma altijd sliepen. Door opa z’n humor was in alles te merken dat ze erbij waren. Eerst kwam de constructie van het douchegordijn in “hun” slaapkamer naar beneden. Maar alsof het niet genoeg was, zakten mijn oom en tante vervolgens door het bed, waardoor de kamer onbewoonbaar was geworden. Yep, ze waren er nog.

Haar moeder kon altijd goed voor zichzelf zorgen

Een lieve klant vertelde vorige week ook zo’n mooi verhaal. Haar moeder overleed afgelopen jaar, een vrouw die altijd goed voor zichzelf kon zorgen. Ze vertelde dat ze haar moeder had gevraagd om de afzuigkap uit te doen als ze er is. Tot die tijd was er namelijk nogal wat stuk gegaan in huis, en dat vond ze niet echt nodig. Dus zo gezegd zo gedaan, ze was aan het koken en hup, de afzuigkap ging uit. Ze dacht aan haar moeder en kwam op het idee om een kaarsje bij haar foto aan te steken. In de week ervoor had ze haar echte kaarsen vervangen voor elektrische kaarsen, dus het was lekker makkelijk.

Op het moment dat ze de elektrische kaars aanklikte, hoorde ze haar moeder zeggen “moet ik het daarmee doen?” Ze lachte erom, ging weer naar de keuken en drukte op de knop van de afzuigkap. Maar hij deed het niet. Ze probeerde het een paar keer, terwijl ze de stem van haar moeder bleef horen over het kaarsje. Uiteindelijk besloot ze dan toch maar een echt kaarsje te branden en je raadt het al: de afzuigkap ging weer aan.

Ook zij is een écht kaarsje waard

Met minder dan een echt kaarsje nam haar moeder geen genoegen. Haar krachtige karakter laat ze ook nu nog zien. En het mooie is dat ze daarmee haar dochter een boodschap geeft. Ook zij is een écht kaarsje waard en voor minder hoeft ze het niet te doen. En laat het nou precies de uitdaging van mijn klant zijn om vaker voor zichzelf op te komen. De vraag op wat voor manier zij een echt kaarsje voor zichzelf kan aansteken, neemt ze nu mee in alles wat ze doet.

Onze overleden dierbaren kunnen nu vaak meer voor ons betekenen dan toen ze nog hier waren. Want ze begrijpen ons en kunnen meer zien dan wij. Van alle zwaarte die we af en toe kunnen voelen, hebben zij geen last. Maar hun humor, hun liefde, hun levenslessen, die nemen ze mee en daarmee kunnen ze ons helpen. Aan ons de taak om te luisteren, soms in stilte, want we horen ze niet altijd doordat het bed doorzakt, soms is het een kleine fluistering. Luister jij?

Ik ben heel benieuwd of jij dit ook zo ervaart of dat je er heel anders over denkt. Wil je het hieronder met me delen?