Een tijdje geleden sprak ik een vrouw die deelde over “professional griefers”, een traditie waarover ze had gehoord, waarschijnlijk uit een land in Afrika. In een periode van rouw komen er dan mensen voor de deur van het huis liggen om te rouwen. Ze jammeren en huilen en geven uiting aan het verdriet dat in het huis wordt geleefd. Ze zei “Ik wou dat er een week lang van die mensen voor m’n deur lagen te huilen. Dan doen ze dat voor mij, dan valt mijn verdriet niet zo op”.

De aanleiding was haar intense verdriet. Dat ze haar best deed om het verdriet te doseren, zodat ze het kon dragen. Maar dat ze tegelijkertijd voelde dat er nog veel onder zat, een onuitputtelijke bron van verdriet leek het. Ze vond het een uitdaging om ermee te zijn omdat het zo allesoverheersend was, en ze voelde zich daarmee niet op haar gemak omdat niemand voelde wat zij voelde. Als er nou andere mensen met haar mee zouden doen, zou ze zich vrij voelen om ook te jammeren en te huilen en uiting aan haar verdriet te geven.

Jouw wereld lijkt wel stil te staan

Dit is ook de functie geweest van rouwkleding in onze eigen cultuur. En vrees niet, ik ben geen fan van tradities al helemaal niet van opgelegde standaarden, maar dit verhaal gaat een bepaalde kant op. Want hoewel het heel mooi is dat we los zijn gekomen van verplichte kleding en verplicht jammerende mensen voor ons huis, zijn we helaas ook het contact verloren met het integreren van rouw in het dagelijks leven. Zodra het afscheid heeft plaatsgevonden, gaat het normale leven weer door. Tenminste, we doen net alsof. Want terwijl de rest van de wereld verder gaat, lijkt jouw wereld wel stil te staan.

Ik spreek vaak mensen die een vorm van “toestemming” zoeken om te mogen rouwen. Dat verloren gevoel terwijl ze door de supermarkt lopen of over straat, dat gevoel alsof je een loodzware last met je meedraagt. Voor jou super voor de hand liggend alleen niemand kan het zien. Je voelt je opgelaten en niet op je gemak. Want we “horen” weer gewoon mee te draaien in de maatschappij, dat is hoe onze wereld momenteel is ingericht. En je moet flink stevig in je schoenen staan, wil je je verdriet gewoon durven uiten en uitspreken wat er in je omgaat. Even flink jammeren bij de kaasafdeling, dat doe je gewoon niet, ook als de favoriete kaas van je geliefde in de aanbieding blijkt te zijn en je vanuit een impuls het had willen kopen.

We zijn teveel doorgeslagen in het “doe maar normaal” principe

Liep er maar een horde professional griefers met je mee, die ervoor zorgde dat jouw reactie in het niet valt bij hun gejammer. Het spreekt een heel duidelijk verlangen uit: ik wil volop durven en mogen rouwen. Aan de ene kant is dat wat we ten diepste willen, aan de andere kant is daar het oordeel en de schaamte op “drama” en “negativiteit”, de stempels die rouw vaak krijgen. We zijn teveel doorgeslagen in het “doe maar normaal” principe. We willen niet opvallen, niet in positieve zin en al zeker niet in negatieve zin. En rouw, tja, dat bestempelen we al te graag als negatief. Daar zit toch niemand op te wachten?

We missen in deze gedachtengang wat mij betreft waar het werkelijk om gaat, en dat is dat we zijn vergeten “gewoon” onszelf te zijn. Mag jij er zijn? Mag je er zijn met je humor, je wijsheid, je vriendschap, met alles wie je bent? En als je er helemaal mag zijn, mag je er dan ook zijn met je verdriet? Het begint namelijk bij jou. Als jij jezelf toestaat om te voelen wat je voelt, wordt het een stuk makkelijker naar buiten toe. En ja, daar zullen mensen in eerste instantie een mening over hebben, en sommigen zullen niet weten hoe ze ermee om moeten gaan. Maar lieve mensen, als wij blijven toestaan dat mensen om dat ene-voor-de-hand-liggende dingetje blijven draaien, zal het nooit beter worden. Dan staan we zelf toe dat het leven een poppenkast wordt.

Wil je dat de ander even stilletjes bij je komt zitten?

Misschien is het mijn verlangen naar echtheid, maar ik kan het niet meer. En ik snap ook wel dat wij de wereld niet kunnen veranderen. Maar we kunnen wel de wereld om ons heen veranderen. Door de mensen die we lief zijn te vertellen hoe het is om continu met het verlies geconfronteerd te worden. Door te voelen wat we willen in het contact en dat te delen. Wil je het er juist wel of niet over hebben? Wil je de ruimte om in je eentje weg te kunnen lopen of wil je dat de ander even stilletjes bij je komt zitten? Misschien is samen jammeren zoals met de professional griefers wat te ver gezocht (of misschien ook niet), maar knoop alsjeblieft in je oren dat er niets mis is met jouw rouw.

Je hebt vast genoeg ervaring met uitvogelen of je je verdriet wel of niet wil laten zien. Hoe heb je dat opgelost? Ik hoor het graag van je hieronder.